Witryna Wsi

        Draganowa

 

[Strona główna] [Powrót]

Słownik dyferencyjny gwary Draganowej

 

 Strona główna Powrót

Słownik jest fragmentem pracy magisterskiej Gabrieli Czajkowskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2002roku.

Skróty:
blmn. – brak liczby mnogiej
blp. – brak liczby pojedynczej
cz. – czasownik
dk. – dokonany
fot. - fotografia
licz. – liczebnik
m. - męski
mod. – modulant
mos. – męskoosobowy
n. – nijaki
nak. – nakaźnik
ndk. – niedokonany
niem. - niemiecki
nmos. – niemęskoosobowy
np. – na przykład
powiedz. – powiedzenie
przyim. – przyimek
przym. – przymiotnik
przysł. – przysłówek
przysłow. – przysłowie
ros. - rosyjski
ryc. – rycinarz. – rzeczownik
s. - strona
spój. – spójnik
t. - tom
tab. – tabela
troz. – tryb rozkazujący
ukr. - ukraiński
wprzyim. – wyrażenie przyimkowe
wykrz. – wykrzyknik
zaim. – zaimek
z. - zeszyt
zfr. – zwrot frazeologiczny
zł. - złożony
ż. – żeński

Znaki:
|| - oddziela hasła synonimiczne
|...| - oddziela wymowę gwarową hasła od jego zapisu literackiego
‘...’ – cudzysłów

O sposobie zapisywania wymowy więcej znajdziesz tu: http://pl.wikipedia.org/wiki/Transkrypcja_fonetyczna

Wybierz literę:
A B C Ć D E F G H I K L M N O Ó P R S Ś T U W Z Ź Ż

A
adukat |adukot| rz. m. ‘adwokat’
ajeno |aiynů| mod. ‘tylko’
ajno |ainů| mod. ‘tak’
ajś, ajś |aiś, aiś| wykrz. ‘okrzyk na odpędzenie kur’
ancykrys || belzebub || harpagan || wrzód |iancykrys || belzebup || ץarpagan || vžůt| rz. m. ‘zły człowiek’
ani dudu || ani słychu, ani dychu |ańi dudu || ańi suyxu, ańi dyxu| powiedz. ‘o sytuacji, w której nic nie wiadomo; ani widu, ani słychu’
ani tak, ani tak || ani w tę, ani we wtę |ańi tak, ańi tak || ańi f te, ańi ve fte| powiedz. ‘o sytuacji bez wyjścia; ani tak, ani siak’
powrót do góry strony
B
baba || moja || stara || ślubna |baba || muoia || staro || ślubno| rz. ż. ‘żona’
babka od uroków | bapka uod uurokůf| rz. zł. ‘kobieta, która potrafi odpędzać czary’
babiniec |bab’ińyc| rz. m. ‘boczna kaplica w kościele’
bach |box| rz. m. ‘coś splątanego, skłębionego; kłąb’
baciar |baćar| rz. m. ‘o młodzieńcu, który lubi się włóczyć wieczorami po wsi’
baciarka |baćarka| rz. ż. ‘wieczorne włóczenie się po wsi’
baciarować |baćarować| cz. ndk. ~ zabaćarować |zabaćarovać| dk. ‘włóczyć się wieczorami po wsi’
badziewie |bazew’iy| rz. n., blp. ‘stare, liche rzeczy; barachło’
baja |baia| rz. ż. ‘rozciągnięte ubranie’
baje |boiy| rz. nmos. ‘plotki’
balia |bal’io| rz. ż. ‘naczynie metalowe przeznaczone do kąpieli lub prania’
bambuch || najduch |bambux || naidux| rz. m. ‘nieślubne dziecko’
bandury |bandury| rz. nmos. ‘ziemniaki’
baniak |bańok| rz. m. ‘duży garnek do gotowania’
baniaty |bańaty| przym. ‘kulisty, baniasty’
banować || drylać |banovać || drylać| cz. ndk. ~ pobanować || podrylać |půbanovać || půdrylać| dk. ‘głośno pukać’
baraniatka |barańatka| rz. ż. ‘czapka z futra baraniego; baranica’
baranica |barańica| rz. ż. ‘owca’
barchany || pompidury |barxany || půmp’idury| rz. nmos., blp. ‘majtki damskie z nogawkami; reformy’
batog |batok| rz. m. ‘narzędzie do popędzania konia; bat, bicz’
bądożyć |bůndožyć| cz. ndk. ~ zbądożyć |zbůndožyć| dk. ‘rozwalać’
bąk || pyrtek |bůk || pyrtek| rz. m. ‘małe dziecko’
bebeszyć |bebešyć| cz. ndk. ~ rozbebeszyć |růsbebešyć| dk. ‘rozpruwać’
bebłać |bebuać| cz. ndk. ~ pobebłać |půbebuać| dk. ‘niewyraźnie mówić, bełkotać’
bebłok |bebuok| rz. m. ‘ten, który niewyraźnie mówi, bebła’
beczka |bečka| rz. ż. ‘naczynie wykonane z drewnianych klepek i służące do kiszenia kapusty’
bedlaki |bedlok’i| rz. nmos. ‘grzyby niejadalne’
belętać || rozmącać |belyntać || růzmůncać| cz. ndk. ~ zabelentać || rozmącić |zabelyntać || růzmůńćić| dk. ‘mieszać’
belętać się || gibać się || kolibać się |belyntać śy || g’ibać śy || kůl’ibać śy| cz. ndk. ~ belętnąć się || gibnąć się || kolibnąć się |belyntnůńć śy || g’ibnůńć śy || kůl’ibnůńć śy| dk. ‘chwiać się, kiwać się’
berbelucha |berbeluxa| rz. ż., blmn.  ‘kiepska, licha rzecz; tandeta’
berkać |byrkać| cz. ndk. ~ poberkać |půbyrkać| dk. ‘uderzać czymś metalowym w garnek’
bębak |bymbok| rz. m. ‘brzuch’
białkuch |b’iaukux| rz. m. ‘podbiał’
bieda |b’iyda| rz. ż. ‘metalowy wózek dwukołowy używany w gospodarstwie’
biedny || suchy |b’iydny || suxy| przym. ‘chudy, szczupły’
bić na dekiel |b’iź na dek’iyl| zfr. ‘zachowywać się w sposób niezrównoważony; głupieć’
bitka |b’itka| rz. ż. ‘bójka, bijatyka’
bitnik |b’itńik| rz. m. ‘ten, który wszczyna bitki’
blaszak |blašok| rz. m. ‘garnek blaszany’
blenczeć |blyņčeć| cz. ndk. ~ poblenczeć |půblyņčeć| dk. ‘słabo świecić’
blindać |bl’indać| cz. ndk. ~ blindnąć |bl’indnůńć| dk. ‘mocno świecić’
bocianówka |boćanůfka| rz. ż. ‘porodówka’
bociogi || flaki |boćog’i || flak’i| rz. nmos. ‘wnętrzności’
bociogi się dźwigają || flaki się przewracają |boćog’i śy źv’igaiům || flak’i śy pševrocaiům| zfr. ‘o sytuacji pełnej napięcia i zdenerwowania’
boisko |bůiisků| rz. n. ‘miejsce w stodole przeznaczone do młócenia zboża’
bojączka |bůiůņčka| rz. ż. ‘ta, która się boi’
bolak |buolok| rz. m. ‘czyrak, ropień’
bombony |bůmbůny| rz. nmos. ‘cukierki’
borg |buork| rz. m. ‘ kredyt’
borgować |buorgovać| cz. ndk. ~ zborgować |zbuorgovać| dk. ‘brać na kredyt’
boruczeć |buoruczeć| cz. ndk. ~ poboruczeć |půbuoručeć| dk. ‘burczeć’
bradrura |bratrura| rz. ż. ‘część pieca piekarskiego służąca do przechowywania pokarmów’
brechać || działkać |brexać || źaukać| cz. ndk. ~ brechnąć || działknąć |brexnůńć || źauknůńć|  dk. ‘o psie: wydawać głos, szczekać’
breweryja || granda |breveryio || grando| rz. ż. ‘awantura, draka’
bronować |brůnovać| cz. ndk. ~ zbronować |zbrůnovać| dk. ‘przysypywać ziemią zasiane pole za pomocą bron’
brony |brůny| rz. nmos., blp. ‘narzędzie rolnicze służące do spulchniania i wyrównywania zoranej ziemi’
bróg |brůk| rz. m. ‘drewniana szopa, w której przechowuje się siano lub słomę’
buc || ciul |buc || ćul| rz. m. ‘o mężczyźnie nierozgarniętym, niezaradnym’
bula |bulo| rz. ż. ‘odcisk’
buraczanka |buročaŋka| rz. ż. ‘liście buraczane’
burkocz || burkol |burkoč || burkol| rz. m. ‘duży kamień’
byczek |byček| rz. m. ‘samiec krowy’
byczuś |byčuś| rz. m. ‘cielę płci męskiej’
być na wykończeniu || być na umarciu |byź na vykůńčyńu || byź na umarću| zfr.  ‘być w stanie krytycznym’
być ubranym po kościółkowemu |byź uubranym pů kůśćuukůvymu| zfr. ‘być ubranym elegancko’
byk |byk| rz. m. ‘stary kawaler’
bykowe |bykove| rz. n., blmn. ‘kara pieniężna, jaką stary kawaler płaci w gminnej kasie za to, że się nie żeni’
bździna |bźźino| rz. ż. ‘smród, fetor’
powrót do góry strony
C
cap |cap| rz. m. ‘ samiec kozy’
ceber |ceber| rz. m. ‘drewniane naczynie na wodę’
cebrzyk |cebžyk| rz. m. ‘mały ceber’
cebuchy |cebuxy| rz. nmos., blp. ‘liście cebuli’
cepy |cepy| rz. nmos., blp. ‘narzędzie do ręcznego młócenia zboża’
cerkularka |cyrkularka| rz. ż. ‘urządzenie służące do przecinania drewna’
chabanina |xabańina| rz. ż. ‘wędlina’
chałpa || chyża || kucza |xoupa || xyža || kuča| rz. ż. ‘dom’
chałpiany |xoup’iany| przym. ‘domowy’
charatać |xaratać| cz. ndk. ~ pocharatać |půxaratać| dk. ‘niszczyć, burzyć’
charczeć |xarčeć| cz. ndk. ~ pocharczeć |půxarčeć| dk. ‘chrapać’
charkać |xorkać| cz. ndk. ~ charknąć |xarknůńć| dk. ‘pluć zebraną w ustach flegmą’
chemrać się |xymrać śy| cz. ndk. ~ pochemrać się |půxymrać śy| dk. ‘drapać się’
chlewek |xlyvek| rz. m. ‘pomieszczenie dla świń’
chłop || mój || stary || ślubny |xop || můi || stary || ślubny| rz. m. ‘mąż’
chłódki || ostygnięty |xůtk’i || uostygńynty| przym. ‘chłodny, ostygły’
chmurać się |xmurać śy| cz. ndk. ~ pochmurać się |půxmurać śy| dk. ‘chmurzyć się’
chodzić jak smród po gaciach || plątać się jak smród po gaciach |xuoźiź iak smrůt po gaćax || plůntać śy iak smrůt po gaćax| zfr. ‘chodzić bez celu tam i z powrotem’
chodzić na chałpy |xuoźiź na xoupy| zfr. ‘chodzić do sąsiadów na pogawędkę’
cholewiaki |xůlyv’iok’i| rz. nmos. ‘buty z chlewami’
chomąto |xůmůntů| rz. n. ‘część końskiej uprzęży ‘
chudoba |xudoba| rz. ż., blmn. ‘inwentarz zwierząt gospodarskich’
chwalba |xfolba| rz. ż. ‘rzeczownik od CHWALIĆ SIĘ’
chytać |xytać| cz. ndk. ~ chycić |xyćić| dk. ‘łapać, chwytać’
chytrak |xytrok| rz. m. ‘ten, który jest chytry’
chytry |xytry| przym. ‘skąpy’
ciachytko |ćaxytků| rz. n. ‘czapka’
ciągorny |ćůŋgorny| przym. ‘ciągliwy, plastyczny’
cielisia |ćyl’iśa| rz. ż. ‘cielę płci żeńskiej’
ciemny jak dwunasta w nocy |ćymny iag dvůnosto v nuocy| zfr. ‘o człowieku zacofanym’
cichobiegi |ćixob’ieg’i| rz. zł. ‘buty na gumowych podeszwach’
ciorać || harcować |ćorać || ץarcovać| cz. ndk. ~ pociorać || poharcować |půćorać || půץarcovać| dk. ‘ciężko pracować’
ciorać się || kalić się || lochać się || mazgać się || murcać się || paplać się || pochanić się  |ćorać śy || kal’ić śy || loxać śy || mazgać śy || murcać śy || paplać śy || půxańić śy| cz. ndk. ~ ściorać się || okalić się || olochać się || omazgać się || zmurcać się || spaplać się || spochanić się |śćorać śy|| uůkal’ić śy || uůloxać śy || uůmazgać śy || zmurcać śy || spaplać śy || spůxańić śy|  dk. ‘brudzić się, plamić się’
ciosać |ćesać| cz. ndk. ~ obciosać |uopćesać| dk. ‘korować i strugać drewno za pomocą siekiery’
cipak |ćipok| rz. m. ‘głupiec, prostak’
ciuczek |ćuček| rz. m. ‘mały kawałek’
ciuczyć |ćučyć| cz. ndk. ~ pociuczyć |půćučyć| dk. ‘dzielić na kawałki’
ciućmak |ćućmok| rz. m. ‘ciućma, ślamazara’
ciuk |ćuk| rz. m. ‘kawałek’
ciukać |ćukać| cz. ndk.~ wyciukać |vyćukać| dk.  ‘wymawiać coś, żałować czegoś’
ciupać |ćupać| cz. ndk. ~ ciupnąć |ćupnůńć| dk. ‘rozłupywać duży kawałek drewna na mniejsze za pomocą siekiery’
ciżba |ćižba| rz. ż. ‘dużo ludzi’
co bądź |co bůńć| zaim. ‘cokolwiek’
cosik |cůśik| zaim. ‘coś’
cosik się widzieć |cůśik śy v’iźyć| zfr. ‘wydawać się, zdawać się’
cudować || modzić || wydziwiać |cudovać || moźić || wyźiv’iać| cz. ndk. ~ nacudować || namodzić || nawydziwiać |nacudovać || namoźić || navyźiv’iać| dk. ‘robić coś w sposób niezwykły, oryginalny’
cupnąć |cupnůńć| cz. dk. ~ cupać |cupać| ndk. 1. ‘kucnąć’, 2. ‘ukraść’
cyckać |cyckać| cz . ndk. ~ pocyckać |půcyckać| dk. ‘ssać’
cycnik |cycńik| rz. m. ‘biustonosz’
cyganić |cygańić| cz. ndk. ~ pocyganić |půcygańić| dk. ‘kłamać, oszukiwać’
cygary |cygary| rz. nmos. ‘papierosy’
czernica |čerńica| rz. ż. ‘czarna jagoda’
czerwień |červ’.iń| rz. mnż. ‘kier w kartach’
powrót do góry strony
Ć
ćmota |ćmota| rz. ż. 1. ‘ciemność, zmrok’, 2. ‘ciemnota, zacofanie’
ćwik |ćf’ik| rz. m. ‘człowiek nieokrzesany; ćwok’
ćwiki |ćf’ik’i| rz. nmos. ‘buraki ćwikłowe’
ćwienkiel |ćf’iyŋk’iyl| rz. m. ‘nierówny kawałek’
powrót do góry strony
D
darcie |darćy| rz. n., blmn. ‘popularność, powodzenie, wzięcie’
debrza |debža| rz. ż. ‘urwisko’
dekiel |dek’iyl| rz. m. ‘głowa’
denko |dyŋků| rz. n. ‘pokrywka’
deszczka |deščka| rz. ż. ‘zdrobnienie od DESKA’
doczyniać |důčyńać| cz. ndk. ~ doczynić |důčyńić| dk. ‘dokładać’
do cna ||do izna || do jedno || do imentu |dů cna || dů iizna || dů ie.nů || dů iimyntu| przysł. ‘całkowicie, zupełnie’
domawiać się || kopić się |důmov’iać śy || kuop’ić śy| cz. ndk. ~ podomawiać się || pokopić się  |půdůmov’iać śy || půkuop’ić śy| dk. ‘kłócić się’
drabiniak |drab’ińok| rz. m. ‘wóz drabiniasty’
drabiny |drab’iny| rz. nmos., blp. 1. ‘konstrukcja przymocowana w stajni do ściany, za którą zakłada się siano dla bydła’, 2. ‘metalowe lub drewniane szczeble drabiniaka’
drapacz |drapač| rz. m. ‘zdarta miotła’
drąg |drůnk| rz. m. ‘mężczyzna wysokiego wzrostu’
drewutnia |drevutńo| rz. ż. ‘budynek w gospodarstwie wiejskim, w którym się rąbie i przechowuje drewno; drwalnia’
druga broda |drugo broda| rz. zł. ‘podbródek’
druszka |druška| rz.ż. ‘młoda i niezamężna kobieta należąca do ślubnego orszaku panny młodej’
drużba |družba| rz. m. ‘mężczyzna towarzyszący panu młodemu w czasie ceremonii ślubnej’
drzeć się |džyć śy| cz. ndk. ~ wydrzeć się  |vydžyć śy| dk. 1. ‘krzyczeć, wrzeszczeć’, 2. ‘szarpać, tarmosić’, 3. ‘drapać się’
drzewiany |džev’iany| przym. ‘drewniany’
dubeltowy |dubeltovy| przym. ‘podwójny’
dudy |dudy| rz. nmos., blp. ‘klatka piersiowa, tors’
dumać |dumać| cz. ndk. ~ podumać |půdumać| dk. ‘myśleć’
durnowaty |durnůvaty| przym. ‘durny’
dusza |dušo| rz. ż. ‘rozgrzana sztabka żelaza wkładana do żelazka’
duś, duś |duś, duś| wykrz. ‘okrzyk przywołujący gołębie’
dychać |dyxać| cz. ndk. ~ podychać |půdyxać| dk. 1. ‘oddychać’, 2. ‘żyć’
dyle |dyly| rz. nmos. ‘grube deski’
dymienica |dym’iyńica| rz. ż. ‘rodzaj choroby’
dynarek |dynarek| rz. m. ‘urządzenie gazowe, na którym stawia się baniak’
dziadować |źadovać| cz. ndk. ~ podziadować |půźadovać| dk. 1. ‘biedować’, 2. ‘żebrać’
dziady |źady| rz. nmos. ‘żebry’
dziagać |źagać| cz. ndk. ~ dziagnąć |źagnůńć| dk. ‘kopać kamienie’
dziagan |źagan| rz. m. ‘kilof’
dzieszka |źyška| rz. ż. ‘duże, okrągłe naczynie z drewna, w którym rozczynia się ciasto na chleb’
dziewczyć |źyfčyć| cz. ndk. ~ podziewczyć |půźyfčyć| dk. ‘o młodej dziewczynie: być jeszcze panną’
dziwować się |źivovać śy | cz. ndk. ~ nadziwować się |naźivovać śy| dk. ‘dziwić się’
dzik |źik| rz. m. ‘drzewo owocowe, które nie było szczepione’
dzika świnia |źiko śf’ińa| rz. zł. ‘dzik’
dziug |źuk| rz. m. ‘owad owinięty w kokon i znajdujący się na trawie, który zostaje często zjedzony przez krowy i powoduje u nich wzdęcia’
dzwonka |zvůŋka| rz. ż. ‘karo w kartach’
dźwierki |źv’iyrk’i| rz. nmos., blp. ‘małe drzwi’
dźwierze |źv’iyže| rz. nmos., blp. ‘drzwi’
powrót do góry strony
E
esiak |eśok| rz. m. ‘mały traktor własnej konstrukcji’
esko |esků| rz. n. ‘metalowy uchwyt kształtem zbliżony do litery S’
powrót do góry strony
F
facyjat |facyiot| rz. m. ‘zamknięcie stropu dachu’
farfocle || szwałtki |farfocly || šfoutk’i| rz. nmos. ‘strzępy’
fertać |fyrtać| cz. ndk. ~ pofertać |půfyrtać| dk. ‘dmuchać, wentylować’
fertak |fyrtok| rz. m. ‘wentylator’
fest |fest| przysł. ‘bardzo, mocno’
fiksować || sakramentować |f’iksovać || sakramyntovać| cz. ndk. ~ pofiksować || posakramentować |půf’iksovać || půsakramyntovać| dk. ‘przeklinać’
fiksy || sakramenty |f’iksy || sakramynty| rz. nmos., blp. ‘przekleństwa, wulgaryzmy’
filcaki |f’ilcok’i| rz. nmos. ‘buty z filcowymi cholewami’
filować |f’ilovać| cz. ndk. ~ pofilować |půf’ilovać| dk. ‘doglądać, pilnować’
fiśnięty || szarpnięty |f’iśńynty || šarpńynty| przym. ‘głupi’
fiurać |f’iurać| cz. ndk. ~ fiurnąć |f’iurnůńć| dk. ‘fruwać’
flaki się kopią |flak’i śy kuop’iům| zfr. ‘burczeć w brzuchu’
flinty |fl’inty| rz. nmos. ‘wydzielina z nosa; smarki’
fosa |fuosa| rz. ż. ‘rów przy gościńcu|
frebra || zimnica |frebra || źimńica| rz. ż. ‘dreszcze połączone z gorączką’
fuczeć |fučeć| cz. ndk. ~ pofuczeć |půfučeć| dk. ‘dyszeć, sapać’
fura |fura| rz. ż. 1. ‘wóz czterokołowy służący do przewożenia siana lub snopków; furmanka’, 2. ‘zawartość tego wozu’
furgać |furgać| cz. ndk. ~ pofurgać |půfurgać| dk. ‘furkotać, łopotać’
futer |futer| rz. m., blmn. ‘pełnowartościowa pasza dla zwierząt gospodarskich’
futrować | futrovać| cz. ndk. ~ nafutrować |nafurtovać| dk. ‘dobrze karmić’
powrót do góry strony
G
gacie |gaćy| rz. nmos., blp. ‘kalesony’
gadać po pańsku |godać pů paisku| zfr. ‘mówić ładnie, czyli w języku literackim’
garczek |gorček| rz. m. ‘garnek’
garczuś |gorčuś| rz. m. ’mały garnek’
gawiedź |gov’iyć| rz. ż. ‘inwentarz ludzi, najczęściej dzieci’
gdziesik |źeśik|  przysł. ‘gdzieś’
gęba |gymba| rz. ż. 1. ‘jama ustna, wargi’, 2. ‘twarz, policzki’
giczele |g’ičely| rz. nmos. ‘nogi’
glaca |glaca| rz. ż. ‘wyłysiała głowa’
glina |gl’ina| rz. ż.  ‘gleba, ziemia’
gliniak |gl’ińok| rz. mnż. ‘garnek gliniany’
gliwieć |gl’iv’iyć| cz. ndk. ~ gliwnąć |gl’ivnůńć| dk. ‘jeść powoli’
głupoty |gupoty| rz. nmos. ‘brednie, głupstwa’
gmerać || majerzyć |gmyrać || maiežyć| cz. ndk. ~ pogmerać || pomajerzyć |půgmyrać || půmaiežyć| dk. ‘ruszać’
gmerać się |gmyrać śy| cz. ndk. ~ gmernąć się |gmyrnůńć| dk. ‘guzdrać się’
gmerak || szturmak |gmyrok || šturmok| rz. m. ‘ten, który się guzdrze’
gnaty |gnoty| rz. nmos. ‘kości’
gnojówka |gnůiůfka| rz. ż., blm. ‘sfermentowany mocz zwierzęcy wykorzystywany jako nawóz naturalny; gnojowica’
gnój |gnůi| rz. m., blm. ‘stałe odchody zwierzęce wykorzystywane jako nawóz naturalny; obornik’
golidło |gůl’iduů| rz. n. ‘zestaw przyrządów do golenia’
gołąbki |gůuůmpk’i| rz. nmos. ‘grzyby jadalne; surojadki’
gościna |gůścina| rz. ż. ‘przyjęcie, uczta’
gościniec |gůśćińyc| rz. m. 1. ‘bita, szeroka droga przebiegająca przez środek wsi’, 2. ‘podarunek, prezent’
góra |guůra| rz. ż. ‘strych’
grabać |grobać| cz. ndk. ~ zgrabać |zgrobać| dk. ‘zgarniać liście, siano lub słomę za pomocą grabi; grabić’
grabie |grab’iy| rz. nmos., blp. ‘narzędzie rolnicze służące do zgarniania siana lub słomy’
grabisko |grab’isků| rz. n. ‘to, na czym osadzone są grabie’
grale |graly| rz. nmos., blp. ‘narzędzie rolnicze mające kształt zaokrąglonych wideł i służące do nabierania ziemniaków’
graty |groty| rz. nmos. ‘naczynia i sztućce kuchenne’
gruzła |gruzua| rz. ż. ‘gruda ziemi, gruzeł’
gul, gul |gul, gul| wykrz. ‘okrzyk przywołujący indyki’
gumiaki |gum’iok’i| rz. nmos. ‘gumowe buty z cholewami; gumowce’
gumiany |gum’iany| przym. ‘gumowy’
gumoleon |gumoleuůn| rz. m. ‘wykładzina podłogowa zbudowana z dwóch warstw gumy; gumolit’
gwałtować |gvoutovać| cz. ndk. ~ gwałtnąć  |gvoutnůńć| dk. ‘krzyczeć, wrzeszczeć’
gydkać || gydziać |gytkać || gyźać| cz. ndk. ~ pogytkać || pogydziać  |půgytkać || půgyźać| dk. ‘łaskotać’
powrót do góry strony
H
hadra |ץadra| rz. ż. ‘łach, szmata’
haftować || rzygać |ץaftovać || žygać| cz. ndk. ~ nahaftować || narzygać |naץaftovać || nažygać| dk. ‘wymiotować’
hajcować |ץaicovać| cz. ndk. ~ zahajcować |zaץaicovać| dk. ‘o ogniu: palić się intensywnie; buzować’
hajda |ץaida| nak. ‘dalej, naprzód’
hajtery |ץaitery| rz. nmos., blp. ‘rajstopy, rajtuzy’
halba |ץolba| rz. ż. ‘wysoka butelka lub szklanka’
hań |ץań| przysł. ‘tam’
hasen |ץasyn| rz. m., blmn. ‘korzyść, pożytek’
haw |ץaf| przysł. ‘tutaj’
hejt |ץeit| nak. ‘okrzyk nakazujący koniowi skręcić w prawo’
herdamicki |ץerdam’ick’i| przym. ‘ogromny, wielki’
het |ץet| przysł. ‘daleko, hen’
hopkać |ץopkać| cz. ndk. ~ pohopkać |půץopkać| dk. ‘huśtać’
hulać |ץulać| cz. ndk. ~ pohulać |půץulać| dk. ‘tańczyć’
powrót do góry strony
I
icek |iicek| rz. m. ‘sterczący kosmyk włosów’
inakszy || inszy |iinakšy || iinšy| przym. ‘inny’
iść do frasa |iiść dů frasa| zfr. ‘uciekać, wynosić się’
iść fajki lepić |iiść faik’i lep’ić| zfr. ‘umrzeć’
iść jak woda || pędzić światem |iiść jag vuoda || pyńźić śf’iatym| zfr. ‘rzadko przebywać w swym domu, a tylko chodzić w gości’
iść w świat za oczy |iiść f śf’iat za uočy| zfr. ‘iść gdziekolwiek, gdzie oczy poniosą’
izba |iizbo| rz. ż. ‘pokój’
izbina |iizb’ino| rz. ż. ‘mały pokój’
powrót do góry strony
J
jabczak |iapčok| rz. m. ‘jabłecznik, szarlotka’
jabudy |iabudy| rz. nmos. ‘liście szczawiu’
jak bądź |iak bůńć| zaim. ‘jakkolwiek’
jakisik |iak’iśik| przym. ‘jakiś’
jasiek |iaśyk| rz. m. ‘doniczkowa roślina ozdobna; trzykrotka’
jaz |ios| rz. m. ‘próg na rzece lub potoku spiętrzający wodę’
jechać na zachód |iexać na zaxůt| zfr. ‘jechać za granicę’
jedać |iydać| cz. ndk. ~ pojedać |půiydać| dk. ‘chrobotać, skrobać’
jednaki |iydnak’i| przym. ‘jednakowy’
jęczmienisko |iyńćm’ińisků| rz. n. ‘pole po ściętym jęczmieniu’
jótka |iůtka| rz. ż. 1. ‘choinka’, 2. ‘jodła’
powrót do góry strony
K
kabat || saczek |kabot || saček| rz. m. ‘marynarka, żakiet’
kacier || zol |kaćyr || zol| rz. m. ‘brudas, niechluj’
kaczeniec |kačyńyc| rz. m. ‘niskie, szerokie naczynie kuchenne do pieczenia; brytfanna’
kamieniak |kamyńok| rz. m. ‘garnek kamionkowy’
kamieniec |kamyńyc| rz. m. ‘pole kamieniste; kamienisko’
kanciapa |kańćapa| rz. ż. 1. ‘małe pomieszczenie, kantorek’, 2. ‘więzienie’
kandahary || konwiśnioki ||  koryfale |kandaץary || kůnv’iśńok’i || kuoryfoly| rz. nmos. ‘ciężkie buty na grubej podeszwie z głębokim protektorem; traktory’
kapać |kapać| cz. ndk. ~ kapnąć |kapnůńć| dk. 1. ‘dostawać małe ilości czegoś’, 2. ‘dawać, udzielać małe ilości czegoś’
kapciuch |kapćux| rz. m. ‘kapcan, niedorajda’
kapeczka || kapka |kapečka || kapka| rz. ż. ‘odrobina’
kapować |kapovać| cz. ndk. ~ zakapować |zakapovać| dk ‘domyślać się, orientować się’
karpiel |korp’iyl| rz. m. ‘wielowitaminowa roślina pastewna na paszę dla bydła; brukiew’
kartować |kartovać| cz. ndk. ~ pokartować |půkartovać| dk. ‘przekładać karty do gry, tasować’
karwinczeć || koczałować |karv’ińčeć || kůčauovać| cz. ndk. ~ pokarwinczeć || pokoczałować |půkarv’ńčeć || půkůčauovać| dk. ‘nie spać w nocy, ale doglądać wszystkiego w gospodarstwie’
kawalerować
|kavalyrovać| cz. ndk. ~ pokawalerować |půkavalyrovać| dk. ‘o młodym mężczyźnie: być jeszcze kawalerem
kawiarka |kav’iorka| rz. ż. ‘metalowe naczynie na mleko’
kiczka |k’ička| rz. ż. ‘wiązka słomy służąca do krycia domu pod strzecha’
kidać |k’idać| cz. ndk. ~ pokidać |půk’idać| dk. ‘kapać’
kiernoz |k’iernos| rz. m. ‘rozrodowy samiec świni; knur’
klagać się |klagać śy| cz. ndk. ~ sklagać się |sklagać śy| dk. ‘mdleć, słaniać się’
klepisko |klyp’isků| rz. n. ‘miejsce za wsią, na którym przy użyciu młockarni młóci się zboże’
kłaczak |kuačok| rz. m. ‘ten, który ma kłaki, jest obrośnięty’
kłósko |kůsků| rz. n. ‘kłos’
kochać |kuoxać| cz. ndk . ~ pokochać |půkuoxać| dk ‘całować’
kocierba |kůćyrba| rz. ż. ‘czeremcha’
kociołek |kůćeuek| rz. m. 1. ‘naczynie kuchenne służące do gotowania’, 2. ‘miejsce w piecu, w którym zawsze była ciepła woda’
koliba |kůl’iba| rz. ż. ‘kolebka, kołyska’
kołacz |kuouoč| rz. m. ‘okrągły placek pszenny z serem lub ziemniakami’
kołpak |koupok| rz. m. ‘węzeł z włosów; kok’
kombały |kůmbouy| rz. nmos. ‘tarte kluski ziemniaczane’
komoda |k
[CzT1] ůmoda| rz. ż. ‘skrzynia z szufladami’
komora |kůmora| rz. ż. 1. ‘pomieszczenie służące do przechowywania zapasu żywności, drewna; spiżarnia’, 2. ‘mała, ciemna izba mieszkalna’
koniarz |kůńoš| rz. m. ‘ten, który hoduje i sprzedaje konie’
konus |kuonus| rz. m. ‘mężczyzna niskiego wzrostu’
konwia |kůnv’ia| rz. ż. ‘konew’
konicz |kůńič| rz. m., blmn. ‘koniczyna’
kopa |kuopa| rz. ż. ‘stóg siana’
kopacz |kuopoč| rz. m. ‘motyka z zakrzywionymi zębami służąca do zgarniania obornika z wozu’
kopania |kuopańa| rz. nmos., blp. ‘wykopki’
koparka |kuoparka| rz. ż. ‘maszyna rolnicza do kopania ziemniaków; kopaczka’
kopiec |kuop’iyc| rz. m. ‘rośliny okopowe usypane w stertę i okryte słomą oraz ziemią w celu zabezpieczenia na zimę przed zmarznięciem’
koryto |kuorytů| rz. n. ‘drewniane naczynie, do którego wsypuje się paszę lub wlewa wodę dla zwierząt gospodarskich’
kosa |kuosa| rz. ż. ‘narzędzie rolnicze służące do ręcznego koszenia trawy lub zboża’
krajc |kraic| rz. m. ‘trefl w kartach’
krasić |kraśić| cz. ndk. ~ okrasić |uokraśić| dk. ‘barwić, malować’
krasy |krasy| przym. ‘czarnobiały’
kredens |kredyns| rz. m. ‘mebel składający się z szafek oraz szuflad i służący do przechowywania naczyń kuchennych’
kretówka |kretůfka| rz. ż. ‘kretowisko’
kręconka |kryncůŋka| rz. ż. ‘ta, która ma kręcone włosy’
krokwia |krokf’ia| rz. ż. ‘pochyła belka podtrzymująca pokrycie dachu; krokiew'
krowiak |krov’iok| rz. m. ‘wóz do przewożenia zwierząt gospodarskich’
krzyczeć |kšyčeć| cz. ndk. ~ pokrzyczeć |půkšyčeć| dk. ‘płakać’
krzysić |kšyśić| cz. ndk. ~ okrzysić |uokšyśić| dk. ‘cucić, trzeźwić’
ktosik |ktośik| zaim. ‘ktoś’
kuchnia |kuxńo| rz. ż. ‘pomieszczenie służące do gotowania i przyrządzania potraw’
kucki |kuck’i| rz. nmos., blp. ‘sanki’
kudziać |kuźać| cz. ndk. ~ pokudziać |půkuźać| dk. ‘o włosach: czochrać, ciągnąć, plątać’
kufa |kufa| rz. ż. ‘gruba kobieta’
kufajka |kufaika| rz. ż. ‘ocieplana kurtka’
kukać |kukać| cz. ndk. ~ pokukać |půkukać| dk. ‘przyglądać się z ukrycia’
kukiełka |kuk’iouka| rz. ż. ‘bułka’
kuli |kul’i| przyim. ‘z powodu, ze względu; gwoli’
kum |kum| rz. m. ‘ojciec chrzestny’
kuma |kuma| rz. ż. ‘matka chrzestna’
kupa |kůpa| rz. ż. ‘duża ilość czegoś, mnóstwo’
kura |kura| rz. ż. ‘kobieta niskiego wzrostu’
kuraśny |kuraśny| przym. ‘chętny, ochoczy’
kurna chata |kurno xata| rz. zł. ‘chata bez komina, z której dym uchodzi przez otwór w powale na górę, a dopiero stamtąd wydostaje się na zewnątrz’
kurzawka |kužofka| rz. ż. ‘kurzajka’
kurzyć |kužyć| cz. ndk. ~ zakurzyć |zakužyć| dk ‘palić papierosy’
kuźnia |kuźńo| rz. ż. ‘budynek, w którym mieści się warsztat kowalski’
kwiaciasty |kf’iaćasty| przym. ‘kolorowy, wielobarwny’
powrót do góry strony
L
lać |loć| cz. ndk. ~ polać |puoloć| dk. ‘obmawiać, plotkować’
ladaczy |ladačy| przym. ‘chorowity, mizerny’
lalka |lalka| rz. ż. ‘stóg zboża składający się z 9 snopków’
lampka |lampka| rz. ż. ‘latarka do ręki’
laska |laska| rz. ż. ‘leszczyna’
lebiedziaty |lyb’iyźaty| przym. ‘mało elastyczny, wyginający się’
leja |leia| rz. ż. ‘ta, która leje; plotkarka’
lejbus || obździdrąg || oprych |leibus || uobźźidrůnk || uopryx| rz. m. ‘leniuch, nierób’
lejce |lyice| rz. nmos., blp. ‘cugle, wodze’
lekkie |le.k’iy| rz. n. ‘płuca’
lekutki |lykutk’i| przym. ‘lekki’
lenić się |lyńić śy| cz. ndk. ~ wylenić się |vylyńić śy| dk. ‘o zwierzętach: zrzucać sierść, linieć’
leśny |leśny| rz. mos. ‘człowiek pracujący w lesie; leśnik’
legać |lygać| cz. ndk. ~ legnąć |lygnůńć| dk. ‘kłaść się’
lewus |levus| rz. m. ‘człowiek leworęczny; mańkut’
liszówka |l’išůfka| rz. ż. ‘grzyb jadalny; kurka’
lucht |luxt| rz. m. ‘wywietrznik’
powrót do góry strony
Ł
łaby |uaby| rz. nmos. ‘nogi’
ława |uava| rz. ż. ‘drewniany lub metalowy most przerzucony przez rzekę; kładka’
łoński |uůńsk’i| przym. ‘ubiegły, zeszły’
łopata |uůpata| rz. ż. 1. ‘narzędzie rolnicze przeznaczone do kopania, przesypywania i przerzucania ziemi; szpadel'’ 2. '‘narzędzie, na którym wsuwa się do pieca  i wyjmuje z niego chleb’
łupa || pukwa |uupa || pukfa| rz. ż. ‘stara, zrzędliwa kobieta’
łyskać się |uyskać śy| cz. ndk. ~ łysnąć się |uysnůńć śy| dk. ‘o niebie: pojawiać się na nim błyskawic’
powrót do góry strony
M
macać || tykać |macać || tykać| cz. ndk. ~ pomacać || tyknąć |půmacać || tyknůńć| dk. ‘dotykać’
macina || pycina |maćino || pyćino| rz. ż. ‘coś małego’
maderyk |maderyk| rz. m. ‘stóg zboża złożony z 14 snopków’
maj |mai| rz. m. ‘roślina żółto kwitnąca na wiosnę i zawierająca
w łodydze żółtą substancję przypominającą mleko; mlecz’
majenie |maiyńy| rz. n. ‘ludowy zwyczaj przystrajania zielonymi gałązkami domów na Zielone Święta’
malta |malto| rz. ż. ‘zaprawa murarska’
mamrać |mamrać| cz. ndk. ~ pomamrać |půmamrać| dk. ‘mamrotać’
marmurek |marmurek| rz. m. ‘placek piaskowy’
masarz |masoš| rz. m. ‘rzeźnik’
maszyna |mašyno| rz. ż. ‘młocarnia, młockarnia’
maścić || otrącać |maśćić || uotrůncać| cz. ndk. ~ omaścić || otrącić |uomaśćić || uotrůńćić| dk. ‘dodawać tłuszcz do potraw; okraszać’
maśniczka |maśńička| rz. ż. ‘przyrząd do ubijania masła; maselniczka’
matacz |matač| rz. m. ‘człowiek wykonujący jakąś pracę niedbale, niedokładnie; partacz’
mataczyć |matačyć| cz. ndk. ~ pomataczyć  |půmatačyć| dk. ‘partaczyć’
matuła |matuua| rz. ż. ‘lalka szmaciana’
mątewka |můntefka| rz. ż. ‘drewniany przyrząd do mieszania płynów; mątew’
mecyje |mecyiy| rz. nmos., blp. ‘wielkie rzeczy, fatyga’
meśty |meśty| rz. nmos. ‘trzewiki’
meziać |myźać| cz. ndk. ~ pomeziać |půmyźiać| dk. ‘ścierać ‘
mieć rozum |m’ieć rozum| zfr. ‘być mądrym’
mierchać się || mroczyć się |m’iyrxać śy || mročyć śy| cz. ndk. ~ pomierchać się || zamroczyć się |půmyrxać śy || zamročyć śy| dk. ‘ściemniać się’
mierzwa |m’iyržva| rz. ż., blm. ‘stargana słoma po wymłóceniu zboża, która jest używana jako ściółka dla zwierząt gospodarskich’
miętolić |m’iyntol’ić| cz. ndk. ~ wymiętolić |vym’iyntol’ić| dk. ‘miętosić’
młócić |můćić| cz. ndk. ~ wymłócić |vymůćić| dk. ‘oddzielać ziarno od słomy’
młócka
|můcka| rz. ż., blm. ‘oddzielanie ziarna od słomy’
młynek |muynek| rz. m. ‘urządzenie czyszczące i sortujące ziarno’
młynkować |muyŋkovać| cz. ndk. ~ wymłynkować |vymuyŋkovać| dk. ‘oczyszczać wymłócone ziarno za pomocą młynka|
mocek I |mocek| rz. m. ‘o człowieku tępym, zacofanym’
mocek II |mocek| rz. m., blm. ‘zabawa rozgrywana na małej przestrzeni i polegająca na tym, że jedna osoba ma zawiązane oczy chustką i próbuje złapać kogoś z pozostałych; ciuciubabka’
mocek III |mocek| rz. m. ‘ciemność, zmrok’
mockać |mockać| cz. ndk. ~ pomockać |půmockać| dk. ‘błądzić w ciemności’
mordować się || wypukać się |můrdovać śe || vypukać śy| cz. ndk. ~ zmordować się || wypuknąć się |zmůrdovać śy || vypuknůńć śy| dk. ‘męczyć się’
motyka |muotyka| rz. ż. ‘narzędzie rolnicze służące do kopania, spulchniania ziemi’
motyl |muotyl| rz. m. ‘pisemne zawiadomienie o zebraniu wiejskim wydawane przez sołtysa i przekazywane od domu do domu’
mórg |můrk| rz. m. ‘jednostka powierzchni gruntu ornego; morga’
mroczki |mročk’i| rz. nmos., blp. 1.  ‘ciarki, dreszcze przebiegające po skórze’, 2. ‘mrówki’
mroziaty |mrůźaty| przym ‘popielaty, szary’
mulić || nudzić |mul’ić || nuźić| cz. ndk. ~ zmulić || ponudzić |zmul’ić || půnuźić| dk. ‘mdlić’
myjak |myiok| rz. m. ‘gąbka lub szmatka do mycia; myjka’
powrót do góry strony
N
na chama || na grandę |na xama || na grande| przysł. ‘przymusowo’
nachapać się |naxapać śy| cz. dk. ~ nachapywać się |naxapyvać śy| ndk. ‘dorobić się, wzbogacić się’
na despet |na despet| przysł. ‘na złość’
na dwa zawody |na dva zovody| przysł. 1. ‘na dwa sposoby’, 2. ‘dwukrotnie’
na dworcu || na polu |na dvorcu || na puolu| wprzyim. ‘na dworze’
nadzierać się |naźyrać śe| cz. ndk ~ ponadzierać się |půnaźyrać śy| dk. ‘drażnić się’
nadziewać |naźyvać| cz. ndk. ~ nadziać |naźoć| dk. ‘ubierać, wkładać ‘
najcienkszy |noićyŋkšy| przym. ‘stopień najwyższy od CIENKI’
nakastlik |nakastl’ik| rz. mnż. ‘szafka z szufladami’
nalepa |nalepa| rz. z. ‘przedłużenie pieca piekarskiego przeznaczone do spania; zapiecek’
na nogach | na nuogax| przysł. ‘na piechotę, pieszo’
na ostatku |na uostatku| wprzyim. ‘na końcu’
na pal |na pol| wprzyim. ‘na opał’
napaść się |napaść śy| cz. dk. ~ paść się |paść śy| ndk. ‘najeść się do syta’
narączko |narůnčků| rz. n. ‘porcja, która mieści się w obwodzie rąk; naręcze’
nastąpić się |nastůmp’ić śy| cz. dk. ~ następować się |nastympovać śy| ndk. ‘przestąpić się z jednej nogi na drugą’
na śterakach |na śtyrakax| przysł.  ‘na czworakach’
na umór |na umůr| przysł. ‘do oporu’
nazad |nazot| nak. ‘okrzyk nakazujący koniowi cofnąć się’
ne |ne| cz. troz. ‘masz’
necie |nećy| cz. troz. ‘macie’
nelon |nelůn| rz. m. ‘folia’
nieboga |ńiboga| rz. ż ‘kobieta, niewiasta’
niebożyczka |ńibůžyčko| rz. ż. ‘nieboszczka, zmarła’
niecki |ńeck’i| rz. nmos., blp. ‘płytkie, podłużne naczynie drewniane’
nieusłuchmanny |ńyuusuxma.ny| przym. ‘nieposłuszny’
niewstydnica |ńyfstydńica| rz. ż. ‘ta, która zachowuje się w sposób nieskromny; bezwstydnica’
niewstydnik |ńyfstydńik| rz. m. ‘ten, który zachowuje się w sposób nieskromny; bezwstydnik’
nijaki |ńiiak’i| przym. ‘żaden’
niuchać |ńuxać| cz. ndk. ~ poniuchać |půńuxać| dk. 1. ‘wąchać’, 2. ‘myszkować, szukać’
nosidła |nůśidua| rz. nmos., blp. ‘drąg do noszenia wiader z wodą’
powrót do góry strony
O
obaczyć się |uůbočyć śe| cz. dk. ~ obaczać się |uůbočać śy| ndk. 1. ‘odzyskać przytomność’, 2. ‘wyzdrowieć’
oberak |uůberok| rz. m. ‘wierzchnie okrycie’
obierać |uůb’iyrać| cz. ndk. ~ obrać |uobrać| dk. 1. ‘o ubraniu: przyczepiać się do niego nitek lub sierści’, 2. ‘o kroście: zrobić się na ciele’, 3. ‘o ziemniakach: wybrać najlepsze do sadzenia’
oblec się |uoblyc śe| cz. dk. ~ oblekać się |uůblykać śy| ndk. ‘ubrać się’
obłudnik || łysy |uůbudńik || uysy| rz. m. ‘księżyc w pełni’
obora |uůbora| rz. ż. ‘budynek gospodarczy, w którym znajdują się konie, krowy, owce i świnie’
oborywać || okopywać |uůbuoryvać || uokůpovać | cz. ndk. ~ oborać || okopać |uůbuorać || uokopać| dk. ‘obsypywać rzędy gliną’
obraźnik || portreciarz |uůbroźńik || puortrećoš| rz. m. ‘ten, który zajmuje się malowaniem i sprzedażą obrazów, portretów’
obrobić się |uůbrob’ić śe| cz. dk. ~ obrabiać się |uůbrob’iać śy| dk. ‘wyrobić się z czymś, zdążyć z czymś’
oburtać się || omatulić się |uůburtać śy || uůmatul’ić śy| cz. dk. ~ burtać się || matulić się |burtać śy || matul’ić śy| ndk. ‘ubrać się ciepło’
obuwać się |uůbuvać śy| cz. ndk. ~ obuć się |uobuć śy| dk. ‘wkładać buty’
ochędożyć się |uůxyndožyć śy| cz. dk. ~ chędożyć się |xyndožyć śy| ndk. ‘ogarnąć się i doprowadzić do porządku’
ochmalić |uůxmol’ić| cz. dk. ~ ochmalać |uůxmolać| ndk. ‘uderzać’
oczepiny |uůčep’iny| rz. nmos., blp. ‘ludowy obrzęd weselny polegający na zdjęciu z głowy panny młodej wianka i założeniu jej czepca’
odgniat |uodgńat| rz. m. ‘odcisk’
odliszyć się |uůtl’išyć śy| cz. dk. ~ odliszać się |uůtl’išać śy| ndk. ‘odzwyczaić się’
odrobek |uůdrobek| rz. m., blmn. ‘praca w polu u kogoś w ramach wywiązania się ze spłaty długu’
odtykać |uů.tykać| cz. ndk. ~ odetkać |uůdetkać| dk. ‘odkryć’
ograczyć |uůgračyć| cz. dk. ~ ograczać |uůgročać| ndk. ‘otoczyć’
ojce |uoicy| rz. mos., blp. ’ rodzice’
o jednym dechu |uů ie.nym dyxu| zfr. ‘jednym tchem’
okrajka |uůkraiko| rz. ż. ‘deska o nierównych bokach’
opajęczyć |uůpaiynčyć| cz. dk. ~ opajeczać |uůpaiyņčać| dk. ‘osłabić, unieszkodliwić’
opałka |uopouka| rz. ż. ‘duży łozinowy lub łykowy kosz’
opuczyć się |uůpučyć śy| cz. dk. ~ opuczać się |uůpučać śy| ndk. ‘opłacić się, trafić się’
opusz |uopuš| rz. m. ‘kapelusz’
opylać |uůpylać| cz. ndk. ~ opylić |uůpyl’ić| dk. ‘spryskiwać rośliny uprawne substancjami chemicznymi o działaniu chwastobójczym’
orać || pokładać |uorać || půkuadać| cz. ndk. ~ zorać || spokładać |zuorać || spůkuadać|  dk. ‘spulchniać glebę, odkładać skiby ziemi za pomocą pługa’
osełka |uůseuka| rz. ż. ‘kamień do ostrzenia’
oskrobiny |uůskrob’iny| rz. nmos. ‘obierki ziemniaczane’
ośnik |uośńik| rz. m. ‘przyrząd do korowania i strugania drewna’
ośnikować |uůśńikovać| cz. ndk. ~ wyośnikować  |vyuůśńikovać| dk. ‘korować i strugać drewno za pomocą ośnika’
owsisko |uůfśisků| rz. n. ‘pole po ściętym owsie’
powrót do góry strony
Ó
ósemka |uůsymka| rz. ż. ‘bosak, osęka’
powrót do góry strony
P
paciocha |paćoxa| rz. ż. ‘duża drewniana łyżka’ 
paja |paio| rz. ż. ‘o twarzy człowieka; gęba’
paka I |paka| rz. ż. 1. ‘drewniana skrzynia na zboże’, 2. ‘ładowna część wozu’
paka II |paka| rz. ż. ‘ułożona sterta gałęzi’
palić judasza || palić kąkola |pol’ić iudoša || pol’ić kokola| zfr. ‘ludowy zwyczaj palenia ogniska, śpiewania i tańczenia w noc letniego przesilenia;  noc świętojańska, sobótki’   
pałużyć |pauužyć| cz. ndk. ~ spałużyć |spauužyć| dk. ‘jeść łapczywie i z wielkim apetytem’
pamłoka |pamuoka| rz. ż. ‘plama zachodząca na oczy i utrudniająca prawidłowe widzenie; bielmo
papcie |papćy| rz. nmos. ‘pantofle, papucie’
papierdekiel |pap’iyndek’iyl| rz. mnż. ‘dykta, tektura’
paplać się |paplać śy| cz. ndk. ~ popaplać się |půpaplać śy| dk. ‘bez potrzeby moczyć się w zimnej wodzie’
paradować się || paradzić się |paradovać śy || paraźić śy| cz. ndk. ~ poparadować się || poparadzić się |půparadovać śy || půparaźić śy| dk. ‘modnie się ubierać, stroić się’
parnik |parńik| rz. m. ‘urządzenie używane w gospodarstwie wiejskim do gotowania ziemniaków’
paryje |paryiy| rz. nmos., blp. ‘teren zarośnięty chwastami, krzakami
i wysoką trawą’
pastwisko |pośf’isků| rz. n. ‘pole porośnięte trawą; laka’
paści || siatki |paśći || śotk’i| rz. nmos., blp. ‘sidła, wnyki’
patrochy |patroxy| rz. nmos., blp. ‘odpadki, śmieci’
pawąz |pavůs| rz. m. ‘długi, ciężki drąg, do którego końców przymocowany jest łańcuch lub powróz, używany w celu zabezpieczenia fury siana lub słomy przed zsunięciem się z wozu’
pazerować się |pazerovać śy| cz. ndk. ~ popazerować się |půpazerovać śy| dk. ‘krzyczeć, wrzeszczeć
paznokty |paznokty| rz. nmos. ‘paznokcie’
pazucha |pazuxa| rz. ż. ‘pacha’
pekaes |pekaues| rz. m. ‘autobus’
pergacek |pyrgacek| rz. m. ‘nietoperz’
pędzlować |pynzlovać| cz. ndk. ~ opędzlować |uopynzlovać| dk.
‘przeszukiwać, szperać’, 2. ‘kraść’
pępcie |pympćy| rz. nmos. ‘pączki roślin’
pichota |p’ixota| rz. ż. ‘fasola’
piec chlebowy || piec piekarski |p’iec xlybovy || p’iec p’iykarsk’i| rz. zł. ‘miejsce, w którym piecze się chleb i placki’
piecuch |p’iecux| rz. m. ‘domator’
piejak |p’ieiok| rz. m. ‘kogut’
pierdzieć |p’ierźyć | cz. ndk. ~ spierdzieć się |sp’ierźyć śy| dk. ‘głośno puszczać bąki’
pijak |p’iiok| rz. m. ‘grdyka, przełyk’
piła moja twoja |p’iua muoia tfoia| rz. zł. ‘ręczna piła do cięcia drzewa’
pisać się |p’isać śy| cz. ndk.~ podpisać się |půtp’isać śy| dk. ‘nazywać się’
pitolić I |p’itol’ić | cz. ndk. ~ upitolić |uup’itol’ić| dk. ‘krajać, przecinać’
pitolić II |p’itol’ić| cz. ndk. ~ spitolić |sp’itol’ić| dk. oszukiwać, zmyślać’
plaskaty |plaskaty| przym. ‘płaski’
pleban |plebon| rz. m. ‘proboszcz’
plewić |plev’ić| cz. ndk. ~ oplewić  |uoplev’ić| dk. ‘pielić, pleć’
plucha |pluxa| rz, ż. ‘ta, która lubi bałagan; bałaganiara’
płótniany || szmaciany |puůtńany || šmaćany| przym. ‘bawełniany’
pług |puuk| rz. m. ‘narzędzie rolnicze do orania ziemi’
pniaczyca |pńočyca| rz. ż. ‘młoda, silna, dobrze zbudowana kobieta’
pniak I |pńok| rz. m. ‘młody, silny, dobrze zbudowany mężczyzna’
pniak II |pńok| rz. m. ‘ząb trzonowy’
pociosek |půćosek| rz. m. ‘przyrząd do wygarniania żaru z pieca chlebowego’
poczciarz |puočćoš| rz. m. ‘listonosz’
podać się |puodać śy| cz. dk. ~ podawać się |půdavać śy| ndk. ‘być podobnym do kogoś’
podmoklina || młaka |půdmůkl’ino || muako| rz. ż. ‘bagno, moczary’
podołek |půdouek| rz. m. ‘fartuch ujęty dołem za brzegi i służący do noszenia owoców, warzyw lub zboża’
podomka |půdůmka| rz. ż. ‘damska sukienka bez rękawów, zapinana
z przodu, która zakłada się na co dzień’
podpinki |půtp’iŋk’i | rz. nmos. ‘grzyb jadalny; opieńka’
podpłomyk |půtpuomyk| rz. m. ‘płaski placek upieczony z ciasta chlebowego i posypany z wierzchu cukrem’
podprzybitka |půtpšyb’itko| rz. ż. ‘podbicie dachu od spodniej strony’
podwłóczka |půdvůčka| rz. ż. ‘podkoszulek’
podwórzec |půdvůžec| rz. m . ‘podwórze’
podziać |puoźoć| cz. ndk . ~ podziewać |půźyvać| dk. ‘gubić, zawieruszać’
pogrótka |půgrůtko| rz. ż. ‘betonowa wylewka wzdłuż frontowej ściany domu’
poidła |půidua| rz. nmos., blp. ‘urządzenie w stajni do pojenia bydła’
po jedno |pů ie.nů| wprzyim. ‘po pierwsze’
pokładek |půkuadek| rz. m. ‘jajo zostawione specjalnie w gnieździe po to, aby kury tam chodziły nieść jaja’
polepa |půlepa| rz. ż. ‘podłoga z gliny’
południejszy |půuu.ńeišy| przym. ‘południowy’
pomału |půmauu| przysł. ‘powoli’
pomietło |pům’ietuů| rz. n. ‘miotła wykonana z gałązek jodłowych służąca do omiatania świeżo upieczonego chleba’
pono |půnů| przysł. ‘podobno, prawdopodobnie’
poplata |půplata| rz. ż. ‘rzemień lub rózga do bicia’
portki |puortk’i| rz. nmos., blp. ‘spodnie’
posporzyć |půspožyć| cz. dk. ~ posparzać |půspožać| ndk. ‘przyspieszyć’
potupanka |půtupaŋka| rz. ż. ‘zabawa taneczna; potańcówka’
poutrącać |půuutrůncać| cz. dk. ~ utrącać |uutrůncać| ndk. ‘odłamać, przełamać’
powała |půvaua| rz. ż. ‘pułap, sufit’
powrósło |puovrůsuů| rz. n. ‘powróz skręcony ze słomy używany do wiązania snopków’
powróz |puovrůs| rz. m. ‘mocny, gruby sznur; postronek’
pozawczoraj |puůzafčora| przysł. ‘przedwczoraj’
pozierać |puůźyrać| cz. ndk. ~ poźreć |puoźryć| dk. ‘patrzeć, spoglądać’
półmózg |puumusk| rz. zł. ‘o człowieku ograniczonym umysłowo; głupiec, tępak’
północek |puunuocek| rz. m. ‘północ’
praczka |pročka| rz. ż. ‘przyrząd do prania ręcznego’
prać żabami |praź žabam’i| zfr. ‘o deszczu: mocno padać’
prawować się |pravovać śy| cz. ndk. ~ poprawować się |půpravovać śy| dk. ‘procesować się’
prepitety |prep’itety| rz. nmos., blp. ‘drobiazgi’
prr |p.r| nak. ‘okrzyk nakazujący koniowi stanąć; stój’
przedzierać |pšeźyrać| cz. ndk. ~ przedrzeć |pšedžyć| dk. ‘przerzedzać zbyt gęsto rosnące młode rośliny w celu ich pełniejszego rozwoju’
przegraczać |pšegročać| cz. dk. ~ przegraczyć |pšegračyć| ndk. ‘obchodzić, omijać’
przepatry |pšepatry| rz. nmos., blp. ‘przeszpiegi’
przepierdować |pšep’iyrdovać| cz. ndk. ~ poprzepierdować |půpšep’iyrdovać| dk. ‘grymasić, marudzić’
przepierzka |pšep’iyška| rz. ż. ‘ściana działowa budynku; przepierzenie’
przepitka |pšep’itka| rz. ż. ‘to, czym się przepija alkohol’
przetak |pšetok| rz. m. ‘duże sito do oczyszczania ziarna z wszelkich zanieczyszczeń’
przewlekać się |pševlykać śy| cz. ndk. ~ przewlec się |pševlyc śy| dk. ‘przebierać się’
przezbywać się || przekonywać się |pšezbyvać śy || pšekůnovać śy| cz. ndk. ~ przezbyć się || przekonać się |pšezbyć śy || pšekůnać śy| dk. ‘przekomarzać się, spierać się’
przykładać |pšykuadać| cz. ndk. ~ przyłożyć |pšyuožyć| dk. ‘o drewnie: dorzucać do pieca’
przykrzyć się |pšykšyć śy| cz. ndk. ~ uprzykrzyć się |uupšykšyć śy| dk. 1. ‘nudzić się’, 2. ‘tęsknić’
przymulony |pšymulony| przym ‘ociężały, ospały’
przypicznik |pšyp’ičńik| rz. m. ‘mała przybudówka’
przypiecek |pšyp’iecek| rz. m. ‘ława umieszczona blisko pieca
i służąca do siedzenia lub spania’
przysadzać |pšysozać| cz. ndk. ~ przysadzić |pšysaźić| dk. ‘o cielęciu: zostawiać do dalszego chowu’
przytykać |pšytykać| cz. ndk. ~ przytkać |pšytkać| dk. ‘przykryć’
przyzolić |pšyzol’ić| cz. dk. ~ przyzolać |pšyzolać| ndk. ‘uderzyć’
psiarz |pśoš| rz. m. ‘ten, który zajmuje się hodowlą i sprzedażą psów’
psieć |pśeć| cz. ndk. ~ napsieć się |napśeć śy| dk. ‘długo chorować’
psik |pśik| nak. ‘okrzyk na odpędzenie kota’
psycha |psyxo| rz. ż. ‘toaletka’
pszenicznisko |pšeńičńisků| rz. n. ‘pole po ściętej pszenicy’
puckać |puckać| cz. ndk. ~ popuckać |půpuckać| dk. ‘lekko uderzać’
pucować |pucovać| cz. ndk. ~ wypucować  |vypucovać| dk. 1. ‘czyścić, glancować’, 2. ‘bić, uderzać’, 3. ‘jeść z wielkim apetytem’, 4. ‘o deszczu: mocno padać’
pucówa |pucůva| rz. ż. ‘ulewa’
puczyć |pučyć| cz. ndk.~ popuczyć |půpučyć| dk.  ‘gnieść, wyciskać’
pudełko |pudeuků| rz. n. ‘patelnia’
pul, pul |pul, pul| wykrz. ‘zawołanie na indyki’
pulares |pularys| rz. m. ‘portfel’
pulka |pulka| rz. ż. ‘indyczka’
pulso |pulsů| rz. n. ‘skroń’
pusta jak koperta |pusto iak kůperta| zfr. ‘o kobiecie bezpłodnej’
puszyć się |pušyć śy| cz. ndk. ~ napuszyć się |napušyć śy| dk. ‘gniewać się, obrażać się’
putnia |putńo| rz. ż. ‘drewniane naczynie na wodę’
puzdro |puzdrů| rz. n. ‘druciane lub skórzane paski zakładane psu na pysk; kaganiec’
pypka |pypko| rz. ż. ‘smoczek’
pyrchniący |pyrxńůncy| przym ‘obrażalski’
powrót do góry strony
R
radełka |radeuka| rz. nmos., blp. ‘narzędzie rolnicze do robienia bruzd oraz obsypywania gliną roślin okopowych’
rajbować |raibovać| cz. ndk. ~ porajbować |půraibovać| dk. ‘swędzieć’
raniejszy |rańeišy| przym. ‘ranny’
rapkać || reckać |rapkać || ryckać| cz. ndk. ~ orapkać || oreckać |uůrapkać || uůryckać| dk. ‘o młodych ziemniakach: obierać’
rapki |rapk’i| rz. nmos., blp. ‘narzędzie rolnicze służące do dokładnego grabienia’
raszkieta |rašk’ieta| rz. ż. ‘hamulec’
rąbać |růmbać| cz. ndk. ~ porąbać |půrůmbać| dk. ‘rozłupywać drewno na kawałki o średniej wielkości’
rąbanka |růmbaŋka| rz. ż. ‘kawałek drewna powstały podczas rąbania’
reszo |ryšů| rz. n. ‘kuchenka gazowa bez piekarnika’
rezać |rezać| cz. ndk. ~ orezać |uorezać| dk. ‘skrobać, strugać’
rępiaty |rymp’iaty| przym. ‘chropowaty, szorstki’
robaczny |xrůbačny| przym. ‘robaczywy’
robak |xrobok| rz. m. ‘wąż’
rogacz || rogal |ruogoč || ruogol| rz. m. ‘drewniany szkielet, na którym układa się siano w kopę’
rola |ruolo| rz. ż. ‘pole orne, pole uprawne’
romózg |růmůsk| rz. m. ‘bałagan, rozgardiasz’
ropotać |růpuotać| cz. ndk. ~ poropotać |půrůpotać| dk. ‘przewracać coś z hałasem’
rosół z gwoździa |rosůu z gvoźźa| zfr. ‘rosół, który nie jest gotowany na kościach lub mięsie, lecz na smalcu’
rowery |růvery| rz. nmos., blp. ‘okulary’
rozczyn |roščyn| rz. m. ‘niewielka ilość maki wymieszanej z wodą i drożdżami, która jest dodawana do ciasta chlebowego’
rozczyniać |růščyńiać| cz. ndk. ~ rozczynić |růščyńić| dk. ‘dodawać rozczyn do ciasta na chleb’
rozebraczyć się |růzebrayć śy| cz. dk. ~ rozebraczać się |růzebročać śy| ndk. ‘złamać rękę lub nogę’
rozkoszny |růskuo
[CzT2] šny| przym. ‘ładny, piękny’
roztalać |růstolać| cz. dk. ~ talać |tolać| ndk. ‘o cieście: rozwałkować’
rozwalać |růzvolać| cz. ndk. ~ rozwalić |růzvalić| dk. 1. ‘burzyć, niszczyć’, 2. ‘kaleczyć, ranić’, 3. ‘rozkładać, rozrzucać’
rozwiercać |růzv’iercać| cz. ndk. ~ rozwiercić |růzv’ierćić| dk. ‘mieszać’
ruksak |ruksok| rz. m. ‘plecak’
rupietoły | rup’iytouy| rz. nmos., blp. ‘rupiecie’
rychtować |ryktovać| cz. ndk. ~ przyrychtować |pšyryxtovać| dk. ‘przygotowywać’
rynek |rynek| rz. m. ‘targ’
rysować || rzędować |rysuovać || žyndovać| cz. ndk. ~ wyrysować || wyrzędować |vyrysovać || vyžyndovać| dk. ‘robić rzędy ‘
rysy |rysy| rz. nmos., blp. ‘narzędzie rolnicze do robienia rzędów’
ryzykant |rezykant| rz. m. ‘awanturnik, rozrabiaka’
ryzykować |rezykovać| cz. ndk. ~ poryzykować |půrezykovać| dk. ‘dokazywać, psocić’
rząd |žůnt| rz. m. ‘wydzielony bruzdami wąski kawałek ziemi uprawnej; zagon’
rzygać || szpulać |žygać || špulać| cz. ndk. ~ rzygnąć || szpulnąć |žygnůńć || špulnůńć| dk. ‘dokuczać, zaczepiać’
powrót do góry strony
S
samura |samura| rz. ż. ‘locha, maciora’
sanie |sańy| rz. nmos., blp. ‘konny pojazd na płozach używany do jazdy po śniegu’
sąsiek |sůśyk| rz. m. ‘skrzynia na zboże’
siać |śoć| cz. ndk. ~ posiać |puośoć| dk. 1. ‘o ziarnie: rozrzucać, rozsypywać’, 2. ‘gubić coś, upuszczać’
siana |śana| rz. nmos., blp. ‘sianokosy’
sianie |śońy| rz. n., blmn. ‘wysiew zboża’
siano |śanů| rz. n., blmn. ‘skoszona i wysuszona trawa’
siągówka |śůŋgůfka| rz. ż. ‘gruba belka drewniana’
siąść na wątrobie |śůść na vůntrob’iy| zfr. ‘ mieć zły humor’
siąść na żołądku |śůść na žouůntku| zfr. ‘mieć niestrawność’
siec |śyc| cz. ndk. ~ posiec |puośyc| dk. ‘kosić’
sieczka |śečka| rz. ż. ‘pocięta słoma’
sieczkarnia |śyčkarńo| rz. ż. ‘urządzenie gospodarskie służące do cięcia słomy na sieczkę’
siedleczka |śydlečka| rz. ż. ‘drewniana szufelka do przesypywania mąki’
siekiera |śikyra| rz. ż. ‘ręczne narzędzie do rąbania drewna’
siekierzysko |sik’iyžysků| rz. n. ‘to, na czym osadzona jest siekiera’
siennik |śy.ńik| rz. m. ‘worek wypchany sianem lub słomą, który służył do spania; materac’
sień |śyń| rz. ż., blmn. ‘pomieszczenie przylegające z jednej strony do wyjścia z domu, a z drugiej do jego wnętrza’
sierp |śyrp| rz. m. ‘narzędzie rolnicze przeznaczone do żęcia zboża’
siksa |śiksa| rz. ż. ‘o młodej kobiecie’
siwy |śivy| przym. ‘niebieski’
skakanka |skokaŋka| rz. ż. ‘dyskoteka’
skiba |sk’iba| rz. ż. ‘wąski pas gliny odcinanej i odwracanej przez pług podczas orki’
skibka |sk’ipka| rz. ż. ‘odcięty kawałek chleba; kromka’
skobel |skobel| rz. m. ‘zgięty pręt metalowy, wbijany w futrynę drzwi i tworzący ucho, w które wkłada się kłódkę, aby  zamknąć drzwi’
skopiec |skuop’iyc| rz. m. ‘drewniane naczynie na mleko podczas dojenia krów’
skórować |skůrovać| cz. ndk. ~ oskórować |uoskůrovać| dk. 1. ‘obdzierać zwierzę ze skóry’, 2. ‘obdzierać drzewo z kory; korować’
skrudzić |skrůźić| cz. ndk. ~ poskrudzić |půskroźić| dk. ‘skrudlić’
słońszy |suůńšy| przym. ‘stopień wyższy od SŁONY’
smoczyca |smočyca| rz. ż. ‘o kobiecie pomysłowej, zaradnej’
smok |smok| rz. m. ‘o mężczyźnie pomysłowym, zaradnym’
smorak |smorok| rz. m. ‘sosna’
smorykać się |smůrykać śy| cz. ndk. ~ wysmorykać się |vysmůrykać śy| dk. ‘wdrapywać się, wspinać się’
smyczka |smyčka| rz. ż. ‘wysoka, ostra trawa ozdobna’
snopowiązałka |snopův’iůzauka| rz. zł. ‘urządzenie rolnicze, które kosi i od razu wiąże zboże w snopki’
sobaka |sůbaka| rz. ż. ‘samica psa; suka’
spapęrzony |spapynžůny| przym. ‘spocony, zmęczony’
sporo |sporů| przysł. ‘szybko’
spółdzielnia |spůuźelńo| rz. ż. ‘sklep’
sprężynówka |spryžynůfka| rz. ż. ‘urządzenie rolnicze do wyrównywania roli przed siewem’
sprzętować |spšyntovać| cz. ndk. ~ posprzętować |půspšyntovać| dk. ‘sprzątać’
spuchniony |spuxńůny| przym. ‘nabrzmiały, spuchnięty’
sperka |spyrko| rz. ż. ‘słonina’
stajanie |staiańy| rz. n. ‘duże pole zasadzone ziemniakami lub zasiane zbożem’
stajnia |staińo| rz. ż. ‘budynek w gospodarstwie wiejskim przeznaczony dla bydła, koni, owiec i drobiu’
stępnia |stympńo| rz. ż. ‘drewniane naczynie służące do ręcznego rozdrabniania ziarna na kaszę; stępa’
stępor |stympor| rz. m. ‘drewniany tłuczek do rozdrabniania ziarna w stępni’
strachać się |stroxać śy| cz. ndk. ~ zestrachać się |zestroxać śy| dk. ‘bać się, lękać się’
stryjanka |stryiaŋka| rz. ż. ‘żona stryja; stryjenka’
stryk |stryk| rz. m. ‘brat ojca; stryj’
strzecha |ščexa| rz. ż. ‘słomiany dach’
stodoła |stůdoua| rz. ż. ‘budynek gospodarczy, w którym przechowuje się siano, słomę lub zboże’
studeniec |studyńyc| rz. m. ‘galareta’
studnia z żurawiem |studńo z žurav’iym| rz. zł. ‘wykopany w ziemi i ocembrowany otwór z wodą wraz z urządzeniem do jej wydobywania’
studzielina |stuźyl’ino| rz. ż. ‘galareta’
stulać |stulać| cz. ndk. ~ postulać |půstulać| dk. ‘kłamać’
stulać do kupy |stulać dů kupy| zfr.  ‘zwijać’
suchary |suxory| rz. nmos. ‘suche konary drzew; chrust’
suchciel |suxćyl| rz. m. ‘człowiek chudy, szczupły’
suszczanka |suščaŋka| rz. ż. ‘kompot z suszonych owoców’
suszki | sušk’i| rz. nmos. ‘suszone owoce’
swaszka |sfaška| rz. ż. ‘kobieta towarzysząca pannie młodej w czasie ceremonii ślubnej'
swat |sfat| rz. m. ‘młody mężczyzna, zwykle nieżonaty, należący do ślubnego orszaku pana młodego’
syta |syta| rz. ż, blmn.  ‘zabawa polegająca na gonitwie; berek’
szaflik |šafl’ik| rz. m. ‘drewniane naczynie na wodę’
szajs |šais| rz. m. ‘badziewie’
szczepka |szczypka| rz. ż. ‘cienki kawałek drewna powstały podczas ciupania’
szczodraki |ščůdrok’i| rz. nmos., blp. ‘ludowy zwyczaj chodzenia młodych chłopców w Wigilię Bożego Narodzenia w celu zbierania pieniędzy’
szczypica |ščyp’ica| rz. ż. ‘skorek pospolity, szczypawka’
szelentać |šelyntać| cz. ndk. ~ przeszelentać |pšešelyntać| dk. ‘prać ręcznie, przepierać’
szkaradny |škara.ny| przym. ‘brzydki’
sznaps |šnaps| rz. m. ‘kawałek kiełbasy’
sznurówka |šnůrůfka| rz. ż. ‘sznurowadło’
szopa |šuopa| rz. ż. ‘drewniany budynek, w którym przechowuje się narzędzia rolnicze'
szorać |šorać| cz. ndk. ~ poszorać |půšorać| dk. ‘o ubraniu: chodzić w nim na co dzień’
szpak |špok| rz. m. ‘o młodym, niedoświadczonym mężczyźnie’
szparaga |šparaga| rz. ż. ‘roślina doniczkowa o długich, zwisających pędach pokrytych drobnymi liśćmi; asparagus’
szparać |šporać| cz. ndk. ~ naszparać |našporać| dk. ‘gromadzić, zbierać’
szturmak |šturmok| rz. m. ‘o człowieku, który nie może się z niczym wyrobić’
sztychówka |śtyxůfka| rz. ż. ‘łopata o spiczastym ostrzu i wygiętym do góry obrzeżu; rydel’
sztylisko |štyl’isků| rz. n. ‘trzon łopaty; sztyl’
szufryga |šufryga| rz. ż. ‘rygiel, zasuwa’
szufrygować |šufrygovać| cz. ndk. ~ zaszufrygować |zašufrygovać| dk. ‘ryglować’
szurać |šurać| cz. ndk. ~ szurnąć |šurnůńć| dk. ‘uciekać, zmykać’
powrót do góry strony
Ś
ścielić |śćel’ić| cz. ndk. ~ pościelić |puośćel’ić| dk. ‘słać’
ściernia |śćyrńo| rz. ż. ‘ściernisko’
ślub majowy grób gotowy |ślub maiovy grůb gůtovy| przysłow. ‘ludowe przysłowie informujące o tym, że nie należy brać ślubu w maju, bo może się to zakończyć tragicznie’
śmieci |śm’ieći| rz. nmos., blp. ‘ludowy zwyczaj przychodzenia kawalerów do panien 26 grudnia w celu sprzątnięcia wigilijnego siana’
śmieciarka |śm’iyćarka| rz. ż. ‘metalowa łopatka, na którą zmiata się śmieci; szufelka’
śniadać |śńodać| cz. ndk. ~ pośniadać |půśńodać| dk. ‘jeść śniadanie’
śruta |śrůta| rz. ż. ‘rozdrobnione ziarno zbóż’
śrutować |śrůtovać| cz. ndk. ~ ześrutować |ześrůtovać| dk. ‘rozdrabniać ziarno’
śrutownik |śrůtovńik| rz. m. ‘urządzenie do rozdrabniania ziarna’
śtery |śtyry| licz. ‘cztery’
świerknąć |śf’iyrknůńć| cz. ndk. ~ uświerknąć |uśf’iyrknůńć| dk. ‘marznąć’
święconka |śf’iyncůŋka| rz. ż., blmn. ‘produkty żywnościowe, które zostały poświęcone w Wielką Sobotę i stanowią główny element uroczystego śniadania wielkanocnego; święcone’
powrót do góry strony
T
taborek |tabuorek| rz. m. ‘stołek, taboret’
taczki |točk’i| rz. nmos., blp. ‘wózek mający jedno kółko z przodu i dwie rączki z tyłu, który służy do przewożenia różnych rzeczy’
talać się || tulać się |tolać śy || tulać śy| cz. ndk. ~ potalać się || potulać się |půtolać śy || půtulać śy| dk. ‘toczyć się’
talarek |talorek| rz. m. ‘plasterek’
tamok |tamok| przysł. ‘tam’
tamtędyk |tamtyndyk| przysł. ‘tamtędy’
tarciaki |tarćok’i| rz. nmos. ‘tarte placki ziemniaczane’
tareń |toryń| rz. m. ‘cierń, kolec’
targowica |torgov’ica| rz. ż. ‘plac, na którym odbywa się targowisko’
tarło |taruů| rz. n. ‘metalowe narzędzie do rozdrabniania jarzyn i owoców; tarka’
tasak |tasok| rz. m. ‘duży, długi, ostry nóż’
tasiać |tośać| cz. ndk. ~ potasiać |půtośać| dk. ‘klaskać’
taś, taś |taś, taś| wykrz. ‘okrzyk przywołujący kaczki’
telefon |telefůn| rz. m. ‘urządzenie znajdujące się przy baterii prysznicowej i służące do spłukiwania mydła z ciała’
terpać |tyrpać| cz. ndk. ~ poterpać |půtyrpać| dk. ‘podskakiwać na wyboistej drodze’
tędyk |tyndyk| przysł. ‘tędy’
tiuś, tiuś |t’iuś, t’iuś| wykrz. ‘okrzyk przywołujący kury
tragarz |tragoš| rz. m. ‘belka podtrzymująca powałę’
trędać |tryndać| cz. ndk. ~ potrędać |půtryndać| dk. ‘robić ciągle to samo’
troty |troty| rz. nmos., blp. ‘trociny’
trumienki |trum’iyŋk’i| rz. nmos. ‘buty z płótna lub skóry, które nie mają sznurowadeł, ale bezpośrednio wsuwa się je na nogi’
truś, truś |truś, truś| wykrz. ‘okrzyk przywołujący króliki’
tuk |tuk| rz. m. ‘o człowieku nierozgarniętym, niezaradnym’
tukać |tukać| cz. ndk. ~ natukać |natukać| dk. ‘powtarzać’
tuta |tuta| rz. ż. ‘papierowa rurka; tutka’
tutok |tutok| przysł. ‘tutaj’
tyćko || tylko |tyćků ||tylků| licz. ‘trochę, tyle’
tyrkać |tyrkać| cz. ndk. ~ tyrknąć |tyrknůńć| dk. ‘dzwonić, telefonować’
powrót do góry strony
U
uchulony |uuxulůny| przym. ‘przygarbiony’
uczony |uučůny| przym. ‘wykształcony’
ufnal |uufnol| rz. m. 1. ‘ząb’, 2. ‘duży gwóźdź’
ugór |uugůr| rz. m. ‘pole nieuprawne; nieużytek’
ujeść |uuiyść| cz. dk. ~ ujadać |uuiodać| ndk. ‘ugryźć’
umarty |uumarty| przym. ‘nieżywy, umarły’
umrzyk |uumžyk| rz. m. ‘nieboszczyk, trup’
uroki |uurok’i| rz. nmos., blp. ‘czary’
powrót do góry strony
W
walec |valyc| rz. m. ‘narzędzie rolnicze do rozbijania gruzeł’
waserwaga |vasrvoga| rz. ż. ‘urządzenie służące do wyznaczania właściwego położenia płaszczyzny poziomej w stosunku do pionu; poziomica’
watowanka |vatůvaŋka| rz. ż. ‘ciepła kurtka robocza podbita watą; waciak’
wąty |vůnty| rz. nmos., blp. ‘pretensje, zarzuty’
w czas |f čas| przysł. ‘w samą porę’
w dyrdy |v dyrdy| przysł. ‘szybko’
widlisko |v’idl’isků| rz. n. ‘to, na czym osadzone są widły’
widły |v’iduy| rz. nmos., blp. ‘narzędzie rolnicze do przerzucania gnoju,  siana lub słomy’
widoczek |v’idoček| rz. m. ‘widokówka’
widyja |v’idyia| rz. ż. ‘kobieta wysokiego wzrostu’
widzieć się |v’iźyć śy| cz. dk. ~ widywać się |v’idyvać śy| ndk. ‘podobać się’
wiechać || wiergać |v’iyxać || v’iyrgać| cz. ndk. ~ powiechać || powiergać |pův’iyxać || pův’iyrgać| dk. ‘machać’
wieczorowy |v’iyčůrovy| przym. ‘wieczorny’
wielo |v’ielů| licz. ‘ile’
wieprzek |v’iepšek| rz. m. ‘samiec świni; wieprz’
wilgnąć |v’ilgnůńć| cz. ndk. ~ zwilgnąć |zv’ilgnůńć| dk. ‘wilgotnieć’
wino |v’inů| rz. n. ‘pik w kartach’
wio |v’iů| nak. ‘okrzyk nakazujący koniowi iść naprzód’
wiśt |v’iśt| nak. ‘okrzyk nakazujący koniowi skręcić w lewo’
wlec |vlyc| cz. ndk. ~ zawlec |zavlyc| dk. ‘wyrównywanie zaoranej roli’
włóka I |vůka| rz. ż. ‘narzędzie rolnicze służące do wyrównywania zaoranej ziemi’
włóka II |vůka| rz. ż. ‘ta, która się włóczy wieczorami po wsi’
wnenter |vnynter| rz. m. ‘o mężczyźnie bezpłodnym’
wnet |vnet| przysł. ‘wkrótce’
wojować |vůiovać| cz. ndk. ~ powojować |půvůiovać| dk. ‘hałasować’
wpieniać się |vp’iyńać śy| cz. ndk. ~ wpienić się |vp’iyńić śy| dk. ‘denerwować się’
w pierniki |f p’iyrńik’i| wprzyim. ‘dużo, wiele’
wprzódy |fpšůdy| przysł. ‘najpierw, wcześniej’
wrażać || wtryniać |vrožać || ftryńać| cz. ndk. ~ wrazić || wtrynić |vraźić || ftryńić| dk. ‘wkładać’
wsiowy |fśovy| przym. ‘wiejski’
wsyp |fsyp| rz. m. ‘worek z gęstej tkaniny wypełniony pierzem; wsypa’
wsza |fša| rz. ż. ‘wesz’
w te tropy || w drabanta |f te tropy || v drabanta| przysł. ‘natychmiast, w te pędy’
wyczyniać grandy || wyprawiać breweryje |vyčyńiać grandy || vyprav’iać breveryiy| zfr. ‘urządzać awantury’
wydalić |vydol’ić| cz. dk. ~ wydalać |vydolać| ndk. 1. ‘nastarczyć’, 2. ‘nadążyć’
wydawać się |vydavać śy| cz. ndk. ~ wydać się |vydać śy| dk. ‘wychodzić za mąż’
wyflintować |vyfl’intovać| cz. dk. ~ flintować |fl’intovać| ndk. ‘o nosie: wysiąkać, wysmarkać’
wyglądać jak smok |wyglůndać iak smok| zfr. ‘wyglądać dobrze, znakomicie’
wykiprować |vyk’iprovać| cz. dk. ~ kiprować |k’iprovać| ndk. 1. ‘zemdleć’, 2. ‘umrzeć’
wyprawiać |vyprav’iać| cz. ndk. ~ wyprawić |vyprav’ić| dk. ‘o martwych zwierzętach: wypychać’
wyrywać |vyryvać| cz. ndk. ~ powyrywać |půvyryvać| dk. ‘uciekać’
wysiudać || wyścigać |vyśudać || wyśćigać| cz. dk. ~ siudać || ścigać |śudać || śćigać| ndk. ‘wypędzić’
wyścigować |vyśćigovać| cz. ndk. ~ wyścignąć |vyśćignůńć| dk. ‘wyprzedzać’
powrót do góry strony
Z
zabiedowany |zab’iydůvany| przym. ‘zabiedzony’
zabierać krowie mleko |zab’iyrać krov’iy mlyků| zfr. ‘rzucać czary na krowę, aby przestała dawać mleko’
zabierać sobie do głowy |zab’iyrać se dů govy| zfr. ‘przejmować się czymś, rozmyślać o czymś’
zachodzić się |zaxuoźić śy| cz. ndk. ~ zajść się |zaiść śy| dk. 1. ‘nawzajem się odwiedzać’, 2. ‘śmiać się’, 3. ‘o nowych butach: wyrobić się’
zachód |zoxůt| rz. m. ‘zagranica’
zacierka |zoćyrka| rz. ż. ‘zupa na mleku lub wodzie z dodatkiem drobnych, twardych klusek’
za dnia || za widoku |za dńa || za v’idoku| przysł. ‘w ciągu dnia’
zagietka |zog’iyntka| rz. ż. ‘fałdka’
zagłówek |zogůvek| rz. m. ‘poduszka’
zagrabki |zagrapk’i| rz. nmos., blp. ‘zagrabione siano lub kłosy zboża’
zagubić się |zagub’ić śy| cz. dk. ~ zagubiać się |zagub’iać śy| ndk. ‘zgnić’
załochać |zauoxać| cz. dk. ~ łochać |uoxać| ndk. ‘zająć’
zanosić się |zanośić śy| cz. ndk. ~ zanieść się |zańyść śy| dk. ‘o niebie: pokrywać się deszczowymi chmurami’
zapaska |zopaska| rz. ż. ‘fartuszek noszony z przodu na spódnicy i wiązany wokół pasa’
zapiecek |zop’iecek| rz. m. ‘nalepa’
zapierać |zap’iyrać| cz. ndk. ~ zaprzeć |zapšyć| dk. ‘zamykać’
zaprzątana |zapšůntano| rz. ż. ‘o kobiecie w ciąży’
zapusty |zopusty| rz. nmos., blp. ‘ostatki’
zaś |zaś| przysł. ‘znowu, znów’
zatyłek |zotyuek| rz. m. ‘zamknięcie piwnicy’
zawdy |zavdy| przysł. ‘ciągle, zawsze’
zawijaniec |zav’iiańyc| rz. m. ‘placek zawijany w rulon; rolada’
zażegnać uroki |zažegnać uurok’i| zfr. ‘odpędzić czary’
zdawka |zdafka| rz. ż. ‘egzamin’
zdechnięty |zdexńynty| przym. ‘zdechły’
zdemować |zdymovać| cz. ndk. ~ zdemać |zdymać| dk. ‘zdejmować’
zeprzeć się |zepšyć śy| cz. dk. ~ spierać się |sp’iyrać śy| ndk. ‘usiąść’
zepszały |zepšauy| przym. ‘o owocach lub warzywach: pozbawione jędrności, soczystości; sparciały’
zeszutko |zešutků| rz. n. ‘sito, sitko’
zezak |zezok| rz. m. ‘długi, ostry nóż’
zezuwać |zezuvać| cz. ndk. ~ zezuć |zezuć| dk. ‘zdejmować buty’
zgnity |zgńity| przym. ‘zgniły’
zgrzebło |zgžebuů| rz. n. ‘przyrząd służący do czyszczenia sierści zwierząt’
ziąb |źůmp| rz. m. ‘chłód, zimno’
ziemniaczysko |źimńočysků| rz. n. ‘pole po wykopanych ziemniakach’
zipać |źipać| cz. ndk. ~ zipnąć |źipnůńć| dk. ‘ciężko oddychać’
zlecić |zlećić| cz. dk. ~ zlecać |zlecać| ndk. ‘o jedzeniu: podgrzać’
zmówiny |zmův’iny| rz. nmos., blp. ‘zaręczyny, zrękowiny’
zniknąć na świat |zńiknůńć na śf’iat| zfr. ‘przyjść na świat, urodzić się’
znoić się |znoiić śy| cz. ndk. ~ zeznoić się |zeznoiić śy| dk. ‘pocić się’
z polskiego na nasze |s půlsk’iegů na naše| wprzyim. ‘powiedzieć coś w sposób prostszy, łatwiejszy do zrozumienia’
zwidywać się |zv’idyvać śy| cz. ndk. ~ zwidzieć się |zv’iźyć śy| dk. ‘wydawać się’
zwodziciel |zvůźićyl| rz. m. ‘ludowy zwyczaj polegający na tym, że ludzie 1 kwietnia nawzajem się oszukują w żartobliwy sposób; prima aprilis’
powrót do góry strony
Ź
ździora |źźora| rz. ż. ‘drzazga, zadra’
ździuchać || żdołękać || żdurać |źźuxać || ždouyŋkać || ždurać| cz. ndk. ~ ździuchnąć || żdołęknąć || żdurnąć |źźuxnůńć || ždouyŋknůńć || ždurnůńć| dk. ‘kłuć’
źraleć |źralyć| cz. ndk. ~ oźraleć |uoźralyć| dk. ‘dojrzewać’
źrały |źrauy| przym. ‘dojrzały’
źróbek |źrůbek| rz. m. ‘źrebię’
powrót do góry strony
Ż
żarna |žarna| rz. nmos., blp. ‘urządzenie do ręcznego mielenia zboża na mąkę’
żarówek |žorůvek| rz. m. ‘otwór w dachu, przez który wydaje się siano z wozu na górę’
żberkać |žbyrkać| cz. ndk. ~ żberknąć |žbyrknůńć| dk. ‘chrzęścić’
żelazko z duszą |želosků z dušům| rz. zł. ‘żelazko, do którego wkładało się rozgrzaną sztabkę żelaza’
żerdka |žyrtka| rz. ż. ‘drewniana tyczka służąca jako wieszak na ubrania; żerdź’
żeleźniak |želeźńok| rz. m. ‘garnek żeliwny’
żeniacz |žyńač| rz. m. ‘ten, który ma się żenić’
żeniaczka |žyńačka| rz. ż. ‘ożenek’
żłób |žůp| rz. m. ‘długa skrzynia przymocowana do ściany w oborze lub stajni, do której wsypuje się paszę dla  koni, krów i owiec’
żubrować |žubrovać| cz. ndk. ~ zeżubrować |zežubrovać| dk. ‘grubo mielić ziarno na paszę’
żuraw |žurof| rz. m. ‘długi, mocny drąg poruszający się w górę i w dół na osi umieszczonej na wysokim słupie i stanowiący urządzenie do wyciągania wody ze studni’
żyrak |žyrok| rz. m. ‘o człowieku, który ma wielki apetyt; żarłok’
żytnisko |žytńisků| rz. n. ‘pole po ściętym życie’
powrót do góry strony

Jeśli masz pytanie lub uwagę, napisz draganowa@onet.eu

 

Nowości na naszej stronie i stronach naszych przyjaciół:

 

Stanisław Frej - piewca Draganowej - fotoreportaż z  pielgrzymki życia

 

 

NIEZBĘDNIK

Draganowski

Pogoda w Draganowej

Draganowa w GIS

Draganowa w

Google Street View

Draganowa w SIP

(System Informacji Przestrzennej)

 

Polecamy:

 

"Dookoła Bikowej Góry"
wycieczka na trasie:
Głojsce-Draganowa-Łysa Góra

Na stronie "Pieszo przez Podkarpacie"

 

 

Strona główna ] Powrót ]

Jeśli masz pytania do twórcy strony wyślij e-mail: kulturakarpat@onet.eu
Copyright © 2010 Draganowa wieś w Beskidzie Niskim
Ostatnia modyfikacja: 02/09/22